ZNANI ASTRONOMOWIE...

Ptolemeusz- określił pozycje około tysiąca gwiazd i klasyfikował je według jasności. Próbował wyjaśnic zagadki astronomii bez obalania geocentrycznego modelu wszechświata.

Arystarch- pierwsza osoba, która przedłożyła heliocentryczny model wszechświata.

Geocentryczny model wszechświata- to taki model wszechświata, w którego centrum znajduje się Ziemia.

Heliocentryczny model wszechświata- to taki model wszechświata, w którego centrum znajduje się Słońce.

Mikołaj Kopernik- zbadał teorię heliocentrycznego układu wszechświata i napisał o tym własnoręczne dzieło.

Galileusz- jako pierwszy badał niebo z użyciem teleskopu. Za swoje odkrycia został skazany na śmierc.

Jan Kepler- stwierdził, że orbity planet są eliptyczne.

Isaac Newton- określił orbity planet i udowodnił prawa Keplera o ruchu planet. Opublikował Philosophiae Naturalis Principia Mathematica.

Henrietta Leavitt- skatalogowała Cefeidy znajdujące się w obłoku Magellana. Ejnar Hertzsprung kontynuował jej badania.

Edwin Hubble- odkrył rozrost wszechświata.

KALENDARZ MAJÓW

Kalendarz Majów stanowi kombinację trzech kalendarzy:

- rytualnego tzolkin

- tum

- oraz słonecznego haab

Tzolkin czyli kalendarz rytualny liczył 260 dni. Był on kombinacją 20 dni oraz licz od 1 do 13. Kolejny 20-dniowy okres składał się z Imix’, Ik’ Ak’b’al, K’an, Chikchan, Kimi, Manik’, Lamat, Muluk, Ok, Chuwen, Eb’, B’en, Ix, Men, Kib’, Kab’an, Etz’nab’, Kawak, Ajaw. Aby podac datę w tym kalendarzu należy podac liczbę od 1 do 13 oznaczającą, która to kolejka dni oraz nazwę odpowiedniego dnia. Np. 12 Imix, 13 Ajaw, 2 Chikchan.

Tum to mało znany kalendarz Majów. Wiadomo, że został podzielony na 18 miesięcy. Jego tematyka nie będzie omawiana na lekcjach.

 Haab kalendarz słoneczny, który liczył 365 dni. Został podzielony na 18 miesięcy po 20 dni. Dodatkowy 5-dniowy „miesiąc” był czasem pechowym. Kolejne nazwy miesięcy to: pop, uo, zip, zotz, tzec, xul, yaxkin, mol, chen, yax, zac,ceh, mac kankin, muan, pax, kayab, cumhu i dodatkowyuayeb. Nazwy dni tworzyła się analogicznie do kalendarza gregoriańskiego, ale numerację zaczynano od 0.

ODKRYCIA STAROŻYTNYCH LUDÓW

Wiele starożytnych ludów zajmowało się astronomią, matematyką i medycyną. Ich odkrycia umożliwiły nam wiele rzeczy. Na dzisiejszej lekcji poznamy trzy najznakomitsze ludy w dziedzinie astronomii- Babilończyków, Egipcjan i Majów.

Babilończycy- mieszkańcy starożytnego miasta Babilonii w Mezopotamii. Lud mieszkający na terenie dzisiejszego Iraku. Najsłynniejszymi wodzami tego państwa byli: Nabuchodonozor I czy Hammurabi. Reszta na historii magii. Kapłani w tym państwie zajmowali się astronomią iastrologią. Na podstawie tego układali horoskopy, przepowiadali całe życie ludzkie. Babilończycy wyobrażali sobie Ziemię jako nieruchomą i umiejscowioną w środku wszechświata. Sklepienie niebiesko miało według nich kształt kosza, na którym swoja wędrówkę odbywały gwiazdy, Słońce i inne ciała niebieskie. Babilończycy jako pierwsi wprowadzili podział roku na tygodnie. Odkryli planety i identyfikowali ich ze swoimi bogami. Były to: Jowisz- Marduk, Wenus- Isztar, Merkury- Nabu czy Saturn- Ninurta. Astronomii babilońskiej zawdzięczamy wprowadzenie zodiaku. Obliczyli czas występowania ważnych zjawisk astronomicznych- nowiu i pełni księżyca, zacmień, okresów widoczności planet.

Egipcjanie- mieszkańcy Egiptu. Wierzyli oni w wielu bogów. Mumifikowali ciała. Wznosili piramidy jako grobowce dla swoich faraonów. Do najważniejszych miast tego państwa należała Aleksandria, Giza, Karnak, Teby. Egipcjanie około 3000r. p.n.e. wprowadzili rok liczący 365 dni. Ustalili podział nocy, a potem i dnia na 12 części. Stąd wzięła się doba 24 godziny.

Majowie- starożytny lud indiański. Zamieszkiwali półwysep Jukatan. Ostatnie niepodległe państwo Majów zostało zdobyte w 1697 roku. Opracowali dwudziestkowy system zapisu matematycznego, posługiwali się precyzyjnymi sposobami rachuby czasu. Prowadzili obserwacje astronomiczne.  największym osiągnięciem był i Kalendarz Majów. Dzielił się on an kombinację 3 kalendarzy tzolkin, tum i haab.

UKŁAD SŁONECZNY

Układ Słoneczny składa się z ośmiu planet i jednej gwiazdy. Są to: Słońce, Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun. Dziś zajmiemy się ich opisem.

Słońce to gwiazda leżąca w centrum Układu Słonecznego. Panuje tam temperatura rzędu 5500oC. Składa się z jądra, otoczki i atmosfery. Daje energię potrzebną do życia na Ziemi. Dla ludzi niesie zagrożenie typu utrata wzroku, promieniowanie. Światło słoneczne przemierza trasę Słońce-Ziemia w około 8 minut. Rokiem świetlnym nazywamy odległośc jaką światło przemierzy przez rok. Na tej gwieździe występują plamy słoneczne. Są to ciemniejsze obszary na powierzchni Słońca, którego cechami jest niższa temperatura i silniejsze pole magnetyczne niż w otoczeniu. Słońce wykonuje ruch obrotowy. Trwa 1 miesiąc.

Merkury to planeta najbliższa Słońcu, a zarazem najmniejsza. Nie posiada naturalnych satelitów. Występują tam amplitudy temperatury sięgające 550^o. Obieg dookoła Słońca zajmuje mu około 115 dni.

Wenus to druga w kolejności od Słońca planeta Układu Słonecznego. Podobnie jak Merkury nie posiada żadnych naturalnych księżyców. Obrót wokół Słońca zajmuje tej planecie 224 dni. Średnia temperatura na Wenus to 450^o.

Ziemia to jedyna planeta w Układzie Słonecznym, na której rozwinęła się cywilizacja ludzi. Ziemia ma jeden księżyc. Jej obrót dookoła Słońca trwa 365 dni 5h 48 minut i 46 sekund.

Mars to ostatnia planeta z planet wewnętrznych. Istnieje wiele zdań na temat życia na Marsie. Ale to pozostawmy naukowcom. Obieg dookoła Słońca tej planety trwa około 686 dni. Posiada 2 księżyce Fobos i Deimos. Znany był już w starożytności.  

Jowisz to pierwsza planeta zewnętrzna.  Znany był już w starożytności. Ma 63 naturalne satelity. Jest największą planetą. Jego obrót dookoła Słońca trwa 12 lat. Ma również pierścienie.

Saturn ma około 60 naturalnych satelitów. Jego charakterystyczną cechą są pierścienie. Swoją orbitę przemierza w 29 lat. Został odkryty przez Babilończyków. Jest największa planetą tuż po Jowiszu.

Uran to siódma w kolejności od Słońca planeta Układu Słonecznego. Posiada 27 księżyców. Odkrył go Wiliam Herschel. Okrąża Słońca w 84 lata. Swoją barwę Uran zawdzięcza metanowi w jego atmosferze.

Neptun ósma i ostatnia planeta Układu Słonecznego. Trzecia planeta względem masy. Posiada 13 księżyców. Największy z nich to Tryton. Odkrył go Urban Le Verrier. Okrąża Słońca w 164 lata. Również posiada pierścienie.

PODSTAWOWE POJĘCIA

Wszechświat- to cała otaczająca nas przestrzeń. Zaliczamy do niej np. materię, energię.


Galaktyka- to ogromny zbiór gwiazd


Gwiazda- to kuliste ciało niebieskie składające się z gazów. Wysoką temperaturę gwiazda może zawdzięczac zachodzącym wewnątrz niej reakcjom termojądrowym. Dzięki temu, gwiazda świeci własnym światłem.


Planeta- to kuliste ciało niebieskie świecące światłem słonecznym odbitym od swojej powierzchni. Krąży po eliptycznej orbicie wokół centralnie położonej gwiazdy.


Kometa (spadająca gwiazda)- ciało niebieskie zbudowane z lodu i skał. Obiega Słońce po wydłużonych orbitach. Zbliżając się do Słońca pojawia się za nią charakterystyczny warkocz.


Meteor- to odłamek skalny, który wpada w atmosferę ziemską. Rozgrzewa się w niej i spala.


Meteoryt- to odłamek skalny, który wpada w atmosferę ziemską. Nie udaje mu się w niej spalic. Spadając na Ziemię powoduje wielkie szkody.


Planeta karłowata- jest to „miniatura” zwykłej planety.


Planetoidy- to ciała niebieskie krążące między Marsem a Jowiszem dzieląc je na planety wewnętrzne i zewnętrzne.


Księżyc- ciało niebieskie pochodzenia naturalnego. Krąży wokół planty czy planetoidy.


Układ Słoneczny- to układ planet krążących wokół centralnie położonego Słońca. (planety od Słońca- Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun).

ASTRONOMIA...

Astronomia to nauka o ciałach niebieskich, ich budowie, ruchach, pochodzeniu itd. Jest to nauka ogólnie rzecz biorąc o kosmosie, wszechświecie. Dlatego astronomię zwiemy czasami kosmologią. Ta nauka, ściśle związana z astrofizyką, pozwali wam na dogłębne zbadanie wszystkiego, co znajduje się poza kulą ziemską.


Początki astronomii sięgają aż ku czasom starożytnym, kiedy to ludy, Majowie czy Egipcjanie, zaczęli wykonywac swoje obliczenia. Astronomia jako nauka wyodrębniła się dopiero w starożytnej Grecji. Wielki wpływ w tamtych czasach Kościół twierdził, że człowiekowi nie jest potrzebna wiedza w życiu doczesnym. Pomimo tego wygłaszano wiele twierdzeń związanych ze sklepieniem niebieskim. Jeden z mnichów uznał że wszechświat to gigantyczna skrzynia, w której na samym dnie leży płaska Ziemia.

Program nauczania astronomii we wszystkich klasach obejmuje:


1.       Ciała niebieskie
2.       Uczeni astronomowie
3.       Twierdzenia i poglądy ludów starożytnych
4.       Kalendarz Majów
5.       Horoskop
6.       Gwiazdozbiory
7.       Układ Słoneczny
8.       Wszelkie pojęcia związane z astronomią
9.       Działalnośc ludzi związana z kosmosem